Może się wydawać, że problemy z umówieniem się do lekarza przez telefon, to tylko żarty, powtarzane przez Millenialsów. Co jednak, jeśli to Twoja rzeczywistość? Co, jeśli kontakty z ludźmi – znajomymi i nie – powodują stres, przerażenie, drżenie głosu? Fobia społeczna to zaburzenie lękowe, które jak najbardziej łączy się z lękiem przed wystąpieniami, jest jednak o wiele bardziej skomplikowana. 

Czym jest fobia społeczna, jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń lękowych?

Lęk społeczny dotyczyć może każdego – zarówno młodzieży, jak i dorosłych, najczęściej zresztą pojawia się on w wieku od piętnastu do dwudziestu pięciu lat. Nie jest to rzadkie zaburzenie lękowe, w samej tylko Europie szacunkowo liczba chorych wynosi około dwóch procent. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, fobia społeczna została oznaczona symbolem F40.1, wskazano też, że jest to strach przed kontaktami z innymi, który związany jest m.in. z niską samooceną oraz lękiem przed krytyką. Bardzo uciążliwe są objawy somatyczne, które często są uznawane za główny problem, jednak ciężko znaleźć ich medyczne wytłumaczenie, co prowadzi do odczuwania większego stresu. Warto wspomnieć też o tym, że osoby cierpiące na to zaburzenie najczęściej po prostu unikają sytuacji społecznych, ograniczając kontakty ze znajomymi i nieznajomymi. Fobia społeczna może też doprowadzić do pojawienia się ataków paniki oraz zespołu lęku uogólnionego. 

Lęk społeczny a patologiczna nieśmiałość – czy jest to to samo?

Czy fobia społeczna i patologiczna nieśmiałość to to samo? Niektórzy badacze uważają, że lęk społeczny to skrajny rodzaj nieśmiałości, jednak większość psychologów traktuje to jako osobne problemy. Oczywiście, granica pomiędzy obiema przypadłościami jest dość cienka, ale umiarkowana nieśmiałość jest po prostu cechą charakteru, która może być wrodzona. Obserwuje się ją już u kilkulatków, wtórnie może się pojawić u nastolatków lub dorosłych, np. jeśli przeżyją oni sytuację, w której poczują się ośmieszeni lub odrzuceni. Przyczyn nieśmiałości upatruje się zarówno w genach (dziedziczenie po dziadkach oraz rodzicach), jak i tym, że niektóre osoby po prostu nie nauczyły się właściwych zachowań społecznych. Niezależnie od tego, co ma wpływ na pojawienie się tej cechy, patologiczna nieśmiałość u dorosłych, utrudniająca codzienne życie oraz tworzenie związków, z pewnością jest powodem, aby odwiedzić psychologa i podjąć terapię. W wielu miastach dostępne są także grupy rozwojowe dla osób nieśmiałych, które wspólnie pracują nad zmianą sposobu myślenia.   

Jakie są objawy fobii społecznej?

Lęk społeczny wcale nie musi objawiać się w skrajny sposób – na pewno nie na początkowych etapach, kiedy fobia pojawia się w bardzo konkretnych sytuacjach. Na co więc zwrócić uwagę, jeśli podejrzewasz te zaburzenia lękowe u siebie lub bliskiej osoby?

• Obawa przed wystąpieniami w szkole, pracy, a nawet przed rodziną i przyjaciółmi
• Obawa przed kontaktami z nieznajomymi, a jeśli fobia społeczna mocno się rozwinie, osoba dotknięta zaburzeniami również przed spotkaniami i kontaktami ze znajomymi
• Silne przekonanie o byciu uważnie obserwowanym
• Obawa przed negatywną oceną i złą oceną zachowania
• Ciągłe martwienie się o coś, co może się wydarzyć
• Unikanie kontaktu wzrokowego
• Pogarszająca się lub niska samoocena

Objawy somatyczne

• napady gorąca,
• drżenie rąk,
• mdłości,
• szum w uszach,
• jąkanie się lub gubienie słów,
• potliwość,
• duszności,
• parcie na pęcherz,
• ból brzucha lub kłucie w sercu,
• zaczerwienienie twarzy

Objawy są więc dosyć łatwe do rozpoznania – problemem mogą być symptomy somatyczne, zwłaszcza jeśli wyniki badań są w normie. Może to powodować zwiększenie stresu oraz wyrzuty sumienia (“Zawracam lekarzowi głowę”, “Wymyślam sobie chorobę”).

Przyczyny lęku społecznego

W przypadku fobii społecznej ciężko jest wskazać konkretne przyczyny, które w stu procentach mają wpływ na uaktywnienie się zaburzeń lękowych. Dlatego też w psychologii istnieje kilka teorii, które nie zostały ani potwierdzone, ani obalone. Wśród najbardziej prawdopodobnych powodów można wymienić następujące argumenty:

lęk społeczny wynika z wielu różnych przyczyn, wśród których wymienia się czynniki społeczne, biologiczne i psychologiczne,

• przyczyny środowiskowe – wiele osób, zmagających się z fobią, w dzieciństwie doświadczyło przemocy lub było gnębionych przez rówieśników na jakimś etapie edukacji,
• nadopiekuńczość rodziców, przez którą dziecko nie może uczyć się odpowiednich wzorców społecznych zachowań,
• czynniki neurobiologiczne, a dokładniej zmiana funkcjonowania układu dopaminergicznego oraz serotoninergicznego,
• czynniki genetyczne w przypadku krewnych pierwszego stopnia.

Leczenie fobii społecznej – zaburzenia, które mocno utrudnia życie

Leczenie lęku społecznego niestety nie należy do łatwych, nie jest jednak niemożliwe. Wiele zależy oczywiście od natężenia objawów oraz tego, jak na co dzień funkcjonuje osoba dotknięta tymi zaburzeniami. Jednym ze sposobów, aby przepracować problemy fobii społecznej, jest terapia CBT, czyli poznawczo-behawioralna, mocno skupiająca się na tym, co w życiu klienta dzieje się tu i teraz. Za pomocą rozmowy oraz dodatkowych ćwiczeń, które wykonuje się w domu, pacjenci uczą się nowych, zdrowszych sposobów myślenia oraz zachowań. Jeśli jednak dana osoba funkcjonuje bardzo źle lub terapia nie przynosi spodziewanych efektów, dostępne jest również leczenie farmakologiczne, podczas którego stosuje się m.in. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) oraz benzodiazepiny. Dawkę leków ustala oczywiście lekarz psychiatra. Terapia w nurcie CBT jest między innymi prowadzona w naszym centrum Happy Life, jeśli więc jesteś nią zainteresowany lub zainteresowana, zapraszamy do umówienia wizyty poprzez stronę internetową.