Depresja to choroba, o której w ostatnich latach słyszy się coraz więcej. Niestety, nie wynika to jedynie z faktu, że nasze społeczeństwo stało się bardziej świadome w kwestiach związanych z psychologią – epizody depresyjne, a także zaburzenia depresyjne zdiagnozowano w Polsce aż u 4 milionów osób (według statystyk z 2021 roku). Jak rozpoznać depresję i odróżnić ją od smutku czy chandry?
Zwykły smutek czy pierwsze objawy depresji? Klasyfikacja zaburzeń
Z pewnością w Twoim życiu zdarzyły się sytuacje, przez które czułeś/czułaś się smutny lub smutna. Jest to jedna z naturalnych emocji, której doświadczamy, a powody mogą być przeróżne, począwszy od niezaliczonego kolokwium na studiach, aż po kłótnię z przyjacielem czy przyjaciółką. Zwykły smutek jednak nie jest długotrwały – może trwać kilka lub kilkanaście godzin, jednak w końcu zawsze mija. Depresja natomiast utrzymuje się tygodniami, a nawet miesiącami. Oczywiście, smutek może być objawem zaburzeń afektywnych, jednak będzie on występował w towarzystwie innych symptomów, zarówno psychicznych, jak i somatycznych. Jakie są inne różnice i jak rozpoznać depresję?
Czy to już depresja?
W zaburzeniach depresyjnych tak naprawdę nie możesz pocieszyć osoby chorej, a także nic nie potrafi pocieszyć Ciebie. Ograniczona reaktywność nastroju nie pozwala odwrócić uwagi od przykrych uczuć, tak jak dzieje się to w przypadku smutku, kiedy po nieprzyjemnym wydarzeniu spotykamy się z bliskim i słyszymy słowa pocieszenia. Zwykły smutek od depresji różni się także tym, że jego przyczyny można wskazać. Są to zwykle aktualne trudności lub problemy. Pierwsze objawy depresji mogą się natomiast wiązać z trudnymi, bardzo stresującymi wydarzeniami w życiu, takimi jak rozstanie, choroba, śmierć, etc., aczkolwiek depresja równie dobrze nie musi mieć takiej genezy i może wystąpić bez poprzedzenia jej ciężkimi przeżyciami. Jako ostatnie rozróżnienie należy wymienić fakt, że smutek nie wpływa znacząco i długotrwale na codzienne funkcjonowanie, a więc czynności takie jak utrzymanie higieny, jedzenie, czy rodzicielstwo.
Jak rozpoznać depresję u siebie i u bliskiej osoby?
Jakie są pierwsze objawy depresji? Jeśli obniżenie nastroju trwa powyżej 2 tygodni, wtedy mówi się o epizodzie depresyjnym lub zaburzeniach depresyjnych (w przypadku nawracających objawów). Wśród objawów depresji można wymienić:
- obniżony nastrój,
- utratę zainteresowań oraz zdolności cieszenia się (anhedonia),
- brak energii, zmęczenie, które nie znika nawet po wielogodzinnym odpoczynku,
- zmniejszoną aktywność,
- osłabienie koncentracji i uwagi,
- niską samoocenę,
- poczucie bezużyteczności,
- nieuzasadnione poczucie winy i małej wartości,
- pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości,
- zaburzenia snu (nadmierna senność lub bezsenność),
- zmniejszony apetyt,
- myśli lub czyny samobójcze.
Objawy depresji obejmują również zaburzenia somatyczne, wśród których wymienić można bóle brzucha, nudności i zaparcia, bóle głowy, bóle kręgosłupa, bóle stawów, a także zespół jelita drażliwego. Depresja to choroba, którą czasami ciężko zdiagnozować u samego siebie, a jeśli jest to depresja maskowana, której objawy różnią się od klasycznych, to otoczenie może mieć problem z zauważeniem, że coś jest nie tak. Objawy depresji mogą się także pojawiać w sezonie jesienno-zimowym, mowa wtedy o depresji sezonowej.
Objawy depresji u dzieci i nastolatków
Objawy depresji u dzieci oraz nastolatków różnią się od tych, których doświadczają osoby dorosłe, jednak występowanie zaburzeń afektywnych i epizodów depresyjnych jest w okresie adolescencji dość częstym przypadkiem. Niestety, wielu rodziców ignoruje symptomy depresji u swoich córek i synów, uznając je za zwykły smutek lub naturalną fazę buntu. Jak rozpoznać depresję u dzieci oraz nastolatków? Należy zwrócić uwagę na:
- rozdrażnienie, wrogość w stosunku do otoczenia,
- płaczliwość, skłonność do wpadania w złość lub rozpacz,
- obniżenie nastroju,
- utratę zainteresowań oraz zdolności cieszenia się (anhedonia),
- zaniedbywanie obowiązków i postępującą alienację,
- problemy z koncentracją, pogorszenie wyników w nauce, zdawkowe odpowiedzi,
- uzależnienia (narkotyki, alkohol, papierosy),
- eskapizm (ucieczka w social-media, gry komputerowe, etc.),
- zaburzenia snu (bezsenność, nadmierna senność),
- zaburzenia łaknienia (brak apetytu lub nadmierny apetyt),
- myśli lub czyny samobójcze.
Objawy depresji, jak już zostało wspomniane, często są uznawane za nastoletni bunt lub też zwraca się uwagę jedynie na poszczególne symptomy, np. uzależnienie czy zaburzenia łaknienia, kojarzony z anoreksją i bulimią. Jeśli jednak wyżej wymienione zachowania utrzymują się powyżej dwóch tygodni, zdecydowanie należy poszukać dla młodej osoby odpowiedniej pomocy.
Leczenie depresji – nie tylko farmakologiczne jest istotne!
Skoro wiesz już, jak rozpoznać zaburzenia afektywne, warto wspomnieć także o tym, jak wygląda leczenie depresji. Leki antydepresyjne są bardzo istotne w unormowaniu stanu chorego, jednak ten aspekt ustalany jest zawsze z psychiatrą. Ważna jest regularność, nie należy się także zniechęcać, jeśli skutki uboczne przyjmowania farmaceutyków są na początku dosyć uciążliwe. Jednak nie tylko leki są ważne w przypadku leczenia depresji, ponieważ psychoterapia to istotny element procesu zdrowienia w każdym rodzaju tych zaburzeń. Dotarcie do źródeł oraz przyczyn depresji, których możesz sobie nie uświadamiać, w połączeniu z farmakoterapią, jest bardzo efektywne.
Jaka terapia dla osób z depresją?
Osobom chorującym na depresję poleca się CBT, czyli terapię behawioralno-poznawczą. W naszym centrum znajdziesz terapeutów, którzy prowadzą spotkania w tym nurcie, a o szczegółach możesz więcej przeczytać na blogu Happy Life w artykule na ten temat. Inne nurty terapeutyczne także posiadają udowodnioną skuteczność. Terapia w nurcie humanistycznym pozwoli na odkrycie swoich zasobów, wartości oraz akceptacji tego co się przydarza. Psychoterapia psychodynamiczna prowadzi do zmiany w strukturze osobowości, której nieprawidłowy rozwój może skutkować pojawieniem się depresji. Jeśli podejrzewasz depresję u siebie lub u bliskiej osoby, możesz skonsultować się z jednym z naszych psychologów. Poradnictwo dotyczące zdrowia psychicznego to ważny aspekt pracy w tym zawodzie, nie wahaj się więc skorzystać z profesjonalnej pomocy.